TILSHUNOSLIKDA FAVQULODDA VAZIYATLARNING MAXSUS LEKSIKASINI O‘RGANISHNING AHAMIYATI

Abstract

Ushbu maqola dunyo tilshunosligida favqulodda vaziyatlarga oid maxsus leksikani o‘rganish yondashuvlarini tahlil qiladi. Korpus tahlili, semantik tahlil, kognitiv tilshunoslik va interdisipliner metodlar yordamida maxsus leksikaning tarkibi, semantik sohalari va kommunikativ ahamiyati aniqlangan. Tadqiqot natijalari favqulodda leksikaning qisqa va aniq iboralar shaklida bo‘lib, turli tillarda madaniy va siyosiy kontekstlarga bog‘langan holda farqlanishini ko‘rsatadi. Maqola favqulodda vaziyatlarga oid maxsus leksikaning tilshunoslikdagi o‘rni va o‘ziga xosligini nazariy asosda chuqur tahlil etadi, bunda tilning ijtimoiy-iqtisodiy, psixologik va kognitiv funksiyalari yoritiladi. Favqulodda vaziyatlarda leksika nafaqat kommunikatsiyani samarali tashkil qilish vositasi hisoblanadi, balki inson tafakkuri va qaror qabul qilish jarayonlariga ta’sir qiluvchi kognitiv mexanizmlar tizimining ajralmas qismidir. Shu nuqtayi nazardan, maqola kognitiv tilshunoslik yondashuvidan foydalangan holda favqulodda leksikaning inson ongidagi ma’no strukturalarini va ularning tezkorlik va aniq ifodalilikka qaratilgan xususiyatlarini o‘rganadi. Shuningdek, interdisipliner yondashuv orqali tilshunoslik, psixologiya va xavfsizlik fanlarining tutashish nuqtalari tadqiq qilinib, bu favqulodda holatlarda til vositalarining ijtimoiy va psixologik samaradorligini oshirishga qaratilgan tadqiqotlarning ahamiyatini ta’kidlaydi. Tilning ijtimoiy tabiati va uning jamiyatdagi funksiyalari kontekstida favqulodda vaziyatlarga oid leksikaning universal xususiyatlari bilan birga, madaniy va siyosiy kontekstlarga bog‘liq farqlanuvchanligi tilshunoslik nazariyasi doirasida ko‘p qirrali yondashuvlarni talab qiladi. Maqola avtomatlashtirilgan tilshunoslik va sun’iy intellekt texnologiyalarining favqulodda vaziyatlarda samarali qo‘llanilishi uchun maxsus leksikaning chuqur tahlili zarurligini ko‘rsatadi, bu esa tilshunoslik nazariyasining hozirgi zamon maqsadlari va amaliy ehtiyojlar bilan uyg‘unlashuvining yorqin namunasidir. Umuman olganda, maqola favqulodda vaziyatlar leksikasining tilshunoslik nazariyasida ijtimoiy tilshunoslik, kognitiv tilshunoslik va interdisipliner yondashuvlar integratsiyasining muhimligi, shuningdek, til va nutqning funktsional jihatlarini global xavfsizlik va kommunikatsiya masalalari doirasida qayta ko‘rib chiqish zarurligini chuqur nazariy tahlil asosida tasdiqlaydi.