DEVONU LUGʻATI-T-TURK” ASARIDA IFODALANGAN RANG ATAMALARINING QIYOSIY TADQIQI

Abstract

Mazkur maqolada XI asr olimi Mahmud Koshgʻariy yaratgan “Devonu lugʻati-t-turk” asarida qayd etilgan rang nomlari lingvistik va lingvomadaniy jihatdan tahlil qilingan. Tadqiqotda qiyosiy-tarixiy va lingvokulturologik metodlardan foydalanilib, qadimgi rang atamalari zamonaviy turkiy hamda oʻzbek tillaridagi ekvivalentlari bilan qiyoslandi. Natijalarda ranglarning fonetik, morfologik va semantik oʻzgarishlari aniqlanib, ayrimlari saqlanib qolganligi, boshqalari esa yoʻqolib ketgani ko‘rsatildi. Shuningdek, ranglarning ramziy maʼnolari, mifologik va madaniy mazmuni ochib berildi. Maqola ranglarning turkiy tillar va oʻzbek lingvomadaniyatidagi oʻrni hamda tarixiy jarayondagi barqarorligi, inson konseptual manzarasida aks etgan rang turlarini “nomlash”, lisoniy “boʻshliq”larni tarixiy manbalar hamda sheva materiallari asosida “toʻldirish” haqida muhim xulosalar beradi.