O‘ZBEK TILSHUNOSLIGIDA SISTEM-STRUKTUR TALQINLAR, ULARNING METODOLOGIK, GRAMMATIK AHAMIYATI

Abstract

Maqolada o‘zbek sistem tilshunosligining yuzaga kelishdagi obyektiv va subyektiv omillar, sistem talqinlarning o‘ziga xos tomonlari, erishgan yutuqlari, metodologik, grammatik aspektdagi ilmiy-amaliy ahamiyati ochib berilgan. Asosiy e’tibor grammatik birliklarning an’anaviy-analitik tavsiflardan farqlari, afzallik tomonlariga qaratilib, sistem tilshunoslikning tilga munosabatda dialektika qonunlariga onglilik va izchillik asosida munosabatda bo‘lishi va buning natijasida tilda tajalli topgan mohiyat va hodisani, sabab va oqibatni, imkoniyat va voqelikni, umumiylik (invariant) va xususiylik(variantni)ni farqlagani, shu sabab ushbu tilshunoslikda tilga lison va nutqning dialektik birligidan iborat dual funksional sistema sifatida qaralishi, til birliklarining bevosita kuzatishda berilgan, yuza, tashqi-zohiriy va bevosita kuzatishda berilmagan, ichki, botiniy, imkoniy belgi-xususiyatlari aniq ajratilib, ilmiy asosda tavsiflangani, bu o‘ta muhim metodologik asosning esa til birliklarining turfa xil sistemaviy sintagmatik(valentlik), paradigmatik-assotsiativ munosabatlari aniq va izchil yoritilishi  evaziga yaratilgani  yangicha ilmiy ta’limot sifatida e’tirof etilgan.