DĖREXT/ DEREXT, DAYA- VE DİRE- KELİMESİNİN ETİMOLOJİSİ

Abstract

Bu makalede Özbek Türkçesi ve Yeni Uygur Türkçesinde “ağaç” anlamına gelen derext kelimesinin etimolojik kökeni derinlemesine incelenmektedir. Kelimenin Farsça kökenli olduğu sanılsa da, bu çalışmada dėrext/ derext kelimesinin Türkçe tıy-, tire-, tiregü, tirek, tėrek gibi ağaçlarla ilişkili köklerle bağlantılı olduğu ve Türkçe kökenli olabileceği tezini ortaya koymaktayız. Bu çalışmada daya- fiilinin Türkçe tıy- kökü ile olan ilişkisi incelenmiş, aynı kökten türeyen farklı bir fiil biçimi olarak değerlendirilmiştir. Bu yaklaşım, daya- fiilinin dış kaynaklı değil, Türkçe kökenli bir fiil olduğunu savunmaktadır. Türkçe dire- fiilinin etimolojik kökeni, Türkçe tir ismi veya tir- fiili temelinde ele alınmaktadır. Ayrıca İngilizce tree/ direct kelimesi ile Türkçe tėrek/ dėrext kelimesi arasındaki fonetik ve kavramsal benzerlikler de incelenerek, bu ortaklıkların tesadüf olmadığını gösterme amaçlanmaktadır.